La frontera más corta del mundo

Al Nervión saiakera dokumental bat da, eta Nerbioi itsasadarraren orainaren eta iraganaren artean mugitzen da. Hi8an filmatuta, bere irudi anakronikoak denbora desitxuratzen du eta paisaia bat sortzen du, non ontziolak, garabiak eta eraldatzen ari diren fabrikak lurraldearen memoria zeharkatzen duten migrazio-kontakizunekin hitz egiten duten. Filmak gogoeta egiten du desindustrializazioaz, gentrifikazioaz eta lan-prekaritateaz, eta esperientzia sentsorial eta kritiko bat eraikitzen du, non iragan industriala gaur egun bizi diren gorputzetan eta hirian antzematen den.

Zura da etorkizuneko materiala. Oihane Ruiz arkitektoa eta Ane Barrutia paisajista baso eta industrietan barrena dabiltza Euskal Herriak mendiarekin duen harremana eta jasan duen eraldaketa historikoa aztertzeko. «Berdea» filmak banda marroiaren ondorioz intsignis pinuak izandako gainbeherari heltzen dio, baita sektorearen dilema produktiboari eta jasangarritasunaren, ekonomiaren eta landa munduaren arteko tentsioei ere. Etorkizunean zer baso mota nahi duen erabaki behar duen lurralde baten erretratu bat.

Ikasle talde batek iraultza sortzen du bere ikastetxean bere hezkuntza propioaz arduratzen hasten denean. Galiziako Bigarren Hezkuntzako ikastetxe batean Comando Igualdade sortzen da, genero eta sexu indarkerietan (bere burua) hezteko eta bitartekari izateko talde feminista autogestionatua. Zinemagintzan diharduen talde bat taldearengana hurbiltzen denean hura filmatzeko, irudiari/begiradari buruzko elkarrizketa sortzaile-hezitzaile bat zabaltzen da. Filmak hainbat ikasturte hartzen ditu eta, filmean zehar, taldeak (bere buruari) begiratzeko modua aldatuko du, eta haien aurreko erresistentziak gora egiten duela eta taldea ahultzen dela ikusiko du. Baina bere kontakizuna kontatzea lortuko du eta etorkizunean izango duen publikoari erantzunkidetasun zinematografikoa eskatuko dio.

Álvaro Gómez Pidal zinemagile madrildar gazteak jakiten du bere osaba Manolo 1948an milizia sionistek Jerusalemen hil zutela, diplomatiko gisa ari zela. Tel Aviveko film laburren jaialdi batera gonbidatzen dute. Bertan, Israelgo pasaportea duen palestinar bat du anfitrioi eta, hala, bi errealitateekin jartzen da harremanetan, israeldarrarekin eta palestinarrarekin. Hainbat urtez ikertzen du Manoloren heriotza, eta lekukotasunak eta funtsezko dokumentuak aurkitzen ditu. 2023ko urriaren 7an Jerusalemen zegoenez, gatazkaren eztandarekin harrapatuta geratze da, eta paralelismoak aurkitzen ditu osabaren heriotzaren eta Gazako tragedien artean.

Dominikar-mexikar zinemagile gazte batek edertasun kanonei buruzko bideosaiakera bihurtzen ditu bere bizitza eta gorputza Bartzelonan. Bere anaiaren graduazioa dela eta Dominikar Errepublikara doanean, bere familiako medikuak klinika eta ebakuntza geletarako sarbidea irekitzen dio, eta bere proiektu intimoa industria estetiko zentzugabeari buruzko dokumental bihurtzen da. Behaketa klinikoaren eta aitorpen pertsonalaren artean, bere nortasuna, beldurrak eta gorputzetan egindako ebakuntzekiko batzuetan dagoen lilura morbosoa aztertzen ditu.

Begiekin entzuten dugu. Soinu baten jatorria begiekin identifikatzeko gai ez garenean, gure alerta sena aktibatu egiten da. 1729an Idiazabalgo bi anaia erbestera kondenatu zituzten debekatutako tresna bat jotzeagatik: eltzegorra, soka bat zintzilik duen katu-larruz eta buztinez egindako eltze bat.
Epaiketan, garaiko eskuizkribu batean jaso zenez, lekukoek gertaerak gogora ekarri zituzten, berariaz aipatuz soinuaren deskribapena eta haren efektuak. Orain, epaiketa antzeztuz, filmak aztertu egiten du, batetik, soinuaren ahalmen iradokitzailea eta, bestetik, ezezaguna den horrek eragiten duen beldurra.

Paolok aita eta aitona grabatzen ditu. Bere portaerak grabatzen ditu, gero eta enfasi handiagoa jartzen du euren gorputzetan eta gero eta gehiago identifikatzen da haiekin. Bere emozioez jabetzen ote diren galdetzen dio bere buruari. Berak bezala, jasaten duten elikadura-jokabidearen nahasmenduaz jabetzen ote diren. Nuestra piel levantada gizonezkoen hezkuntza emozionalaren erretratu bat da, zeinak gorputzaren pertzepzioaren eta botere harremanen arteko loturak aztertzen baititu, maskulinitatearen kontzeptua eta tradiziotik eta jai-girotik espazio garaikide digitaleraino izan duen bilakaera ezbaian jarriz.

Pekingo ahatearen zakilaren aurkikuntza harrigarriak (espiral forma eta hogei zentimetroko luzera ditu), komunitate zientifikoa irauli du, baina biologo ausart batek bakarrik egiten dio bere buruari honako galdera hau: Nora doa espiral hori? Zergatik ez du inork hitz egiten baginei buruz?
Umorez eta jakin-min handiz, dokumentalak zientzia, istorio pertsonalak eta tradizioak nahasten ditu, eboluzioa iraultzailea dela erakutsiz, eta espezie desberdinetako emeen bizitzak, gizakionak barne, antzekotasun handiak dituela azaltzen du.