Bikaintasun zinematografikoko ibilbide bat
1974az geroztik, ZINEBI FIAPFek (Film Ekoizleen Elkarteen Nazioarteko Federazioak) film labur eta dokumentalen kategorian Estatuan akreditutako jaialdi bakarra eta munduan akreditutako bost jaialdietako bat da. Nazioartean duen prestigioaren erakusgarri da zinemaren munduko sari garrantzitsuenetarako jaialdi kalifikatzaile gisa duen aitortza: Hollywoodeko Akademiaren Oscar sarietan, Europako Zinemaren Akademiaren EFA sarietan, Britainiar Akademiaren BAFTA sarietan eta Espainiako Akademiaren Goya sarietan.
Jatorriak eta historia
1959an sortu zuen Instituto Vascongado de Cultura Hispánica institutuak (garai hartan Kanpo Arazoetako Ministerioaren mende zegoen), eta Bilboko Dokumental Iberoamerikarraren eta Filipinarraren Nazioarteko Lehiaketa izenarekin jaio zen. Sei urte lehenago abian jarri zen Donostia Zinemaldiko “anaia txiki” gisa sortua, ZINEBI Espainiako hirugarren jaialdi zaharrena bihurtu zen Donostia eta Valladolidekoen atzetik, eta jaialdi zaharrena da bere espezialitatean.
Hainbat hamarkada sendotzen eta bilakabidean
1972tik 1981era bitartean, ZINEBI funtsezko espazio bihurtu zen Espainiako film laburren inguruko eztabaidarako, baita hainbat zinematografiarako leiho pribilegiatu ere, Latinoamerikakorako, batez ere. Mugarri garrantzitsu bat egon zen 1974an, FIAPFek nazioarteko lehiaketa kategoria goreneko lehiaketa gisa ofizialki aitortu zuenean.
1975 eta 1980 artean, jaialdiak beste dimentsio gehigarri bat hartu zuen, euskal zinema gisa definitzen hasi zenaren gogoetarako eta garapenerako topagune bihurtu baitzen. Garai horrek jaialdiak tokiko eta eskualdeko zinematografiekiko duen konpromiso goiztiarra markatu zuen, zeina gaur egun ere modu aktiboan mantentzen baitu.
Aro instituzional berria
1981ean, Bilboko Udalak bere gain hartu zuen jaialdiaren kudeaketa, eta antolatzaile nagusi bihurtu zen. Prozesu konplexuetan murgilduta, trantsizio instituzionalak proiektuari egonkortasuna eta jarraipena ematea lortu zuen; prozesu hura jaialdiaren antolaketa Arriaga Antzokiaren esku geratu zenean amaitu zen.
2000.urtean, jaialdiak ZINEBI marka hartu zuen eta etapa berri bati bide eman zion. Etapa horretan, film laburren arloko zinema independentearen eta egile zinemaren erreferentziazko nazioarteko jaialdi gisa duen lekua sendotu du.
Misioa
ZINEBIren egungo misioa sortzen ari diren zinemagileei laguntzea da —Euskadikoei eta espainiar Estatukoei arreta berezia jarrita—, baita kalitatezko zinema nazioartean heda dadin bultzatzea ere.
Jaialdiak, gaur egungo errealitateei buruzko gogoeta etiko eta estetikoaren ikuspegiari eutsiz, askatasun sortzailea, berrikuntza formala eta ikus-entzunezkoen arloko esperimentazioa lehenesten dituzten obren aldeko apustua egiten du.
Nazioarteko prestigioa duen palmaresa
Jaialdiaren historian zehar, ZINEBIk munduko zinema independenteko pertsona ospetsu ugariri egin die harrera. Hainbat izen gailen daude jaialdiaren palmaresean, esaterako:
Nazioarteko zinemagileak: Jacques Demy, Richard Lester, Pierre Pérrault, Claude Lelouch, Gian Vittorio Baldi, Carroll Ballard, Fernando Birri, Estela Bravo, Santiago Álvarez, Valeria Sarmiento, Robert L. Drew, Felipe Cazals, Peter Watkins, Peter Mullan, Lourdes Portillo, Avi Mograbi, Sergei Loznitsa, László Nemes, Nele Wohlatz eta Luise Donschen.
Espainiako zinemagileak: Jaialdia funtsezko plataforma bat izan da errealizadore espainiarren hainbat belaunaldi ezagunak izateko eta horien lana bultzatzeko; horien artean aipatzekoak dira, besteak beste, Carlos Saura, Basilio M. Patino, Pío Caro Baroja, José Val del Omar, Javier Aguirre, Jaime Chávarri, Francesc Betriu, Nadia Werba, Imanol Uribe, Montxo Armendáriz, Pedro Almodóvar, Julio Medem, Fernando León de Aranoa, Juanma Bajo Ulloa, Javier Rebollo, Santiago Segura, Begoña Vicario, Jon Garaño, José Mari Goenaga, Virginia García del Pino, Neus Ballús, Koldo Almandoz, Isabel Herguera, Altuna, Izibene Oñederra eta Natalia Marín.
Ohorezko Mikeldia eta pertsona ospetsuak
Ohorezko Mikeldia, jaialdiaren sari handiena, zinemaren eta artearen arloan mundu mailako entzutea duten pertsona ospetsuei eman izan zaie. Saridunen, gonbidatuen eta epaimahaikideen artean daude, besteak beste, honako pertsonaia benetan ospetsuak: Peter Greenaway, Ennio Morricone, Jean Rouch, Dino Risi, Luis García Berlanga, Hanna Schygulla, Anna Karina, Jane Birkin, Arturo Ripstein, Elías Querejeta, Richard Lester, Pawel Pawlikowski, Márta Mészáros, Jeanne Moreau, Anthony Hopkins, Vanessa Redgrave, Emir Kusturica, Liliana Cavani, Carlos Saura, Manuel Gutiérrez Aragón, Jean-Claude Carrière, Patrice Chéreau, Cecilia Roth, Hirokazu Kore-eda, Juan Ruiz Anchía, Aki Kaurismäki, Marco Bellocchio, Mariano Llinás, Apichatpong Weerasethakul, Wang Bing, Claire Simon, los hermanos Dardenne, Margarethe von Trotta, Agnieszka Holland, Albert Serra, Rita Azevedo Gomes, Frederick Wiseman, Laura Poitras eta José Luis Alcaine.
Zuzendaritzaren ibilbidea
ZINEBIren zuzendaritza artistikoa zinemaren munduko pertsona ospetsuen esku egon da: Pedro de Ybarra, José Ignacio Uruñuela, Felipe Alfonso Araico eta Adolfo Lafarga, Roberto Negro, Manu Pagola, Zuzendaritza Batzordean José Julián Bakedanorekin, Ernesto del Río, José Antonio Mingolarra eta Santos Zunzunegui, Iñaki Acarregui, Luis Iturri, Ernesto del Río, Vanesa Fernández Guerra eta egungo eta aurreko bi edizioetako zuzendari Joseba Lopezortegaren esku.
Laguntza instituzionala eta kolaborazioak
ZINEBIk Bilboko Udalaren babesa eta finantzaketa jasotzen ditu, iturri nagusi gisa, Arriaga Antzokiaren bitartez. Horrez gain, jaialdiak Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailaren, Kultura eta Kirol Ministerioaren —ICAA Zinematografia eta Ikus-entzunezko Arteen Institutuaren bidez— eta Bizkaiko Foru Aldundiaren babesa jasotzen du.
Kolaboratzaile gisa dihardute hainbat erakunde publiko eta pribatuk, besteak beste, ETB, Azkuna Zentroa, Golem-Alhóndiga Zinema, Bilboko Arte Ederren Museoa, Guggenheim Bilbao Museoa, BBK Aretoa, Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU), Institutu Frantsesa, Goethe-Institut eta FAS Zineklubak, eta jaialdiaren proposamen kulturala aberasten dute, beste hainbat erakunderekin batera.
