URTEAK
2022-2010
URTEAK
2009-2000
URTEAK
1999-1990
URTEAK
1989-1980
URTEAK
1979-1970
URTEAK
1969-1959
(Espainia)
Hasi aurreko egunetan ZINEBI Express lehiaketa berreskuratu ondoren, ZINEBIren 64. edizioa azaroaren 11n inauguratu zen, edizioaren lehen bi Ohorezko Mikeldi sarien banaketarekin: Agnieszka Holland zinemagile poloniarrari, norbanakoen askatasunekin konprometitutako
ibilbide borrokalaria eta osoa aitortzeko; eta, hil ostean, Iñigo Salaberria zinemagile eta bideo- artista gipuzkoarrari, alegia, EAEko bideoartearen itzindarietako bati. Hirugarren saria Albert Serra zuzendari kataluniarrak jaso zuen, hau da, zinema garaikidearen ezinbesteko erreferenteetako batek. Jaialdiaren amaierako ekitaldian banatu zuen saria Bilboko alkateak.
Serra, gainera, Bilboko ikusleekin elkartu zen, Harvard Unibertsitateko Film Study Centerreko aholkulari eta Mar del Platako (Argentina) Nazioarteko Zinema Jaialdiko zuzendari artistiko ohi Cecilia Barrionuevorekin batera. Hollandek gauza bera egin zuen (bi kasuetan Guggenheim Museoan) Espainiako Gobernuko Kultura ministro ohi eta Sofia Erregina Arte Zentroaren
Museo Nazionaleko Errege Patronatuko egungo presidente Ángeles González-Sinderekin batera. Bestalde, ZINEBIk omenaldia egin zion Salaberriari urriaren 27an, Bilboko Arte Ederren Museoan egindako ekitaldi batean. Bertan, haren lan batzuk proiektatzeaz gain, Salaberriaren senideak, Miguel Zugaza Arte Ederren Museoko zuzendaria, Maria Elorza zinemagilea, Santi Eraso Artelekuko zuzendari ohia eta Gabriel Villota unibertsitateko irakaslea izan ziren, besteak beste.
ZINEBIren Sail Ofizialean, Todas mis cicatrices se desvanecen en el viento Kolonbiako ekoizpenak irabazi zuen Film Laburren Nazioarteko Lehiaketako Sari Nagusia; Caros Velandia eta Angélica Restrepo dira filmaren zuzendariak. Theo Montoya kolonbiarrak (2020an Son of Sodom film laburra aurkeztua zuen) ZIFF Sari Nagusia irabazi zuen Anhell69 filmarekin.
Beautiful Docs film luze dokumentalen lehiarik gabeko erakusketan nazioarteko bederatzi film luze ekoitzi berri eskaini ziren, ibilbide eta ospe handiko zinemagileek zuzenduak, hala nola Éric Baudelaire, Ruth Beckermann edo Sébastien Lifshitz, besteak beste.
Horrez gain, eta Errusiak inbaditutako eta gerran dagoen Ukrainaren egoera larriari erantzunez, ZINEBIk Ukrainako zinemagileen hiru dokumental luzeren eta hiru film laburren programa berezi bat antolatu zuen, Once I Was a Filmmaker, Now I Am a Soldier izenburupean.
Horretarako, lankidetzan aritu zen Ukrainian instituterekin (Ukrainako Kanpo Arazoetako
Ministerioaren mendeko erakunde publikoa) eta Kieveko DocuDays UA Giza Eskubideei
buruzko Zinema Dokumentalaren Nazioarteko Jaialdiarekin.
Industriari dagokionez, ZINEBI Networking Bilboko Zinema Dokumentalaren Foro Profesionalaren bosgarren edizioa izan zen, eta film luze dokumentalen proiektuei emandako babesa areagotu zuen. Bi irabazle izan ziren aurten: Zikuñagako Ama (Pello Gutiérrez Peñalba), Zazpi T'erdi ekoiztetxekoa, eta Elena dio a luz a un hermoso niño (Chiara Marañón & Juan Soto), LaCima Producciones SL ekoiztetxekoa.
Pertsonak: Nicole Brenez (epaimahaikidea), Anca Caramelea (epaimahaikidea), Hilke Doering (epaimahaikidea), Carlos Marañón (epaimahaikidea), Marta Popivoda (epaimahaikidea), Juan Soto (epaimahaikidea), Sabina Urraca (epaimahaikidea), Begoña Vicario (epaimahaikidea), Iryna Kyporenko, Nataliia Movshovych, Olha Beskhmelnytsina, Galder Reguera, Angélica Restrepo, Carlos Velandia, Alba Esquinas, Guillermo García López, Christian Avilés, Diana Bustamante, Inês T. Alves, Dornaz Hajiha, Matija Gluščević, Dušan Zorić, João Rosas, Maria
Elorza, Jørgen Leth, Ainara Vera, Mitra Farahani, Izaro Andrés, Iratxe Fresneda, Ainhoa Urgoitia, José Fernández de la Sota, Aitor Gametxo, Estibaliz Urresola, Lur Olaizola, Maider Oleaga, Velasco Broca, Carlo Padial
Jaialdiaren 63. edizioa COVID-19aren pandemiaren gorakadek eta beherakadek markatutako esparru ezegonkorrean antolatu zen. Zinema-aretoetan normaltasuna berreskuratzen saiatzeko egin zen. Indarrean zegoen araudia betez, aretoetako edukiera ez zen % 100era iritsi. Dena den, ZINEBIk publiko presentzialaren zati handi bat berreskuratu zuen, azaroaren 12tik 19ra bitartean.
Gauza bera gertatu zen nazioarteko errealizadore handien presentziarekin. Margarethe von Trotta alemaniar aktore, gidoilari eta zuzendaria izan zen Arriaga Antzokiko inaugurazio galako protagonista nagusia. Bertan, Ohorezko Mikeldi saria jaso zuen bere zinemaren sendotasun eta zintzotasunagatik, eta zinemaren historian eragin handia izan duen zinemagile feministetako bat izateagatik. Imanol Uribe euskaldunak, bere aldetik, ohorezko bigarren saria jaso zuen mende erdiko ibilbide arrakastatsuaren aitorpen gisa; ibilbidea film laburrekin eta dokumentalekin hasi zuen, eta nazioarteko sariz josita egon da. ZINEBIk topaketa antolatu zuen Von Trottarekin Arte Ederren Museoan, Helena Taberna nafar zinemagilearekin solasean; San Frantziskoko Komentu Zaharraren aztarnategian, berriz, Segoviako ihesa (1981) Uriberen lehen fikziozko film luzearekin lotutako argazki, objektu eta dokumentuekin erakusketa bat aurkeztu zuen jaialdiak, 40. urteurrena zela eta.
ZINEBIren Sail Ofizialari dagokionez, Marija Apcevska zuzendariaren North Pole mazedoniar-serbiar koprodukzioak eskuratu zuen Film Laburren Nazioarteko Lehiaketako Sari Nagusia. Horri esker, ZINEBIk Europako Zinema Akademiak antolatutako Europako Zinemaren Sarietarako aurkeztutako lehen hautagaia izan zen. ZIFF ZINEBI First Film lehen mailako film luzearen nazioarteko lehiaketari dagokionez, Rock Bottom Riser (Fern Silva, 2021) filmak irabazi zuen ZIFF Sari Nagusia.
Beautiful Docs erakusketak ikusleen arreta bereganatu zuen berriro, gure garaiko errealizadore handiek sinatutako dokumentalen estreinaldiarekin. Errealizadore horietako batzuk Marco Bellocchio, Mariano Llinás, Alice Diop, Pacho Vélez edo 2021eko Arte Plastikoen Sari Nazionalaren irabazle Dora García (Si pudiera desear algo, 2021) dira.
Mexikoko jatorrizko herrietako emakumeek egindako zinema Yunuen Cuencak komisariatutako programa berezi baten protagonista izan zen; Mexikoko hainbat herritako zinemagileak ekarri zituen Bilbora Cuencak. Gainera, estatuko eta nazioarteko ikus-entzunezkoen industriari zuzendutako beste jarduera batzuen artean, ZINEBI Networking Bilboko Zinema Dokumentalaren Foro Profesionalaren laugarren edizioa egin zuen ZINEBIk. Bertan, 10.000 euroko saria lortu zuen Txintxua Filmsek ekoiztutako eta Maria Elorzak zuzendutako A los libros y a las mujeres canto filmagatik.
Pertsonak: Isabel Herguera (E) · Itandehui Jansen (E) · Jone Laspiur (E) · James Lattimer (E) · Florencia de Mugica (E) · Eva Sangiorgi (E) · Helena Wittmann (E) · Paula Arantzazu Ruiz (E) · Ana Hormaetxea (E) · Nekane E. Zubiaur Gorozika (E) · Haritz Zubillaga (E) · Enrique Urbizu · Carlos Alberto Gómez · Dora García · Fern Silva · Marija Zidar · Kam Jeong-won · Micaela Gonzalo · Diego Hernández · Caroline Pitzen · Émilie Aussel · Marta Popivoda · Luna Marán · Yásnaya Aguilar
Edizioa COVID-19aren pandemiak markatu zuen. Jaialdiak hautatutako film guztiak aretoetan ikusi ahal izan baziren ere, antolakuntzak osasun agintaritzak pandemiaren kontrola errazteko ezarritako neurrietara egokitu behar izan zuen Jaialdia: egoitza guztiak egunero 20:45ak baino lehen hustu behar ziren (beraz, ezin izan ziren egunean hiru proiekzio egin, bi baizik) eta edukiera % 50era mugatuta egon zen. Gainera, gonbidatuen, profesionalen, antolakuntzako kideen eta publikoaren osasunerako arriskuak ahalik eta gehien murrizteko, ZINEBIk bertan behera utzi zituen Euskaditik kanpoko profesionalentzako gonbidapen guztiak.
Gauzak horrela, Jean-Pierre eta Luc Dardenne anaiek (haien 70 eta 80eko hamarkadetako dokumentalik onenak programatu ziren, 1977ko Le chant du rossignol lanaren bertsio zaharberritu bat barne, behin soilik ikusgai jarritakoa, Lyongo Lumière Zinemaldian, ZINEBI baino egun batzuk lehenago) bideoan grabatutako mezu bat bidali behar izan zuten Inaugurazio gala egunean Arriaga Antzokian proiektatzeko, haien ibilbide artistiko zabalagatik Mikeldia eman zitzaienean. Ekitaldi berean (hau ere birprogramatu egin behar izan zen, aurreikusitakoa baino lehen hasteko), Ohorezko saria jaso zuten Ana Murugarren nafar errealizadoreak eta María Eugenia Salaverri euskal idazle, gidoilari eta ekoizleak.
Egoerak bultzatuta, saioak errepikatzeko aukerarik ez zegoenez, Beautiful Docs-en sarrerak agortu egin ziren saio askotan, non protagonista izan ziren Ulrike Ottinger, Jia Zhang-ke, Frederick Wiseman edo Eléonore Weber bezalako zinemagile ospetsuak, Estatuan beren dokumentalik berrienak aurkezteko ZINEBI aukeratu zutenak. Harrera bikaina egin zieten ere Bilboko ikusleek (hiribildukoak baitziren ia ikusle guztiak) ZIFF – Zinebi First Filmen baitako filmei; horien artean, irabazlea izan zen Iryna Tsilyk errealizadore eta idazlearen The Earth Is Blue as an Orange ekoizpen lituaniar-ukrainarra. Sail Ofizialaren barruan ere, Film Laburren Nazioarteko Lehiaketaren ZINEBI Sari Nagusia Lukas Marxt artista bisual austriarrak irabazi zuen, Imperial Irrigation lanagatik.
Sail Ofizial ia osoa Festhome (film laburrak) eta Filmin (ZIFF, Listen koprodukzio lusitaniar‑britainiarra izan ezik) plataforma digitalen bidez ikusi ahal izan zen. Azken horretan, gainera, Beautiful Docs-eko bederatzi film luzeetatik zazpi eman ziren.
Jaialdiko lineako bertsiotik kanpo geratu ziren ere euskal artearen izen historikoei eskainitako saioak, esaterako, Josu Rekalderen Esther Ferrer. Hilos de tiempo filma, performancearen aitzindariari buruzkoa; eta Samuel Alarcónen Déjame hablar film labur dokumentala, Luis de Pablo ospetsuari buruzkoa. Gauza bera gertatu zen gure garaiko zinemagile ospetsuek zuzendutako film laburren aukeraketarekin (Oscarretan, Cannes-en, Venezian edo Berlinen), Luca Guadagnino, Jafar Panahi, Alice Rohrwacher edo Guy Maddin-ekin, besteak beste. ‘Glimpses – Distirak’ izenburupean, sarrera guztiak agortu ziren Golem Alhóndiga zinema‑aretoetako emanaldi bakarrerako.
Pertsonak: Anette Dujisin (E) · Eugenia Mumenthaler (E) · Izibene Oñederra (E) · Daniel Ribas (E) · Txani Rodríguez (E) · Carolina Cappa (E) · Charlotte Serrand (E) · Diana Toucedo (E) · Iratxe Fresneda (E) · David Pérez Sañudo (E) · Yurre Ugarte (E) · Bego Vicario · Aitor Gametxo · Maria Elorza · Koldo Almandoz · Xabier Larrazabal · Lur Olaizola · Estibaliz Urresola · Iván Miñambres · Josu Rekalde · Esther Ferrer · Marta Popivoda · Samuel Alarcón · Miguel Álvarez Fernández · Marta Popivoda · Isabel de Naverán · Javier Rebollo · Josep Morell · Jordi Vilar · Pablo Maqueda · Haizea G. Viana · Josi Sierra · Marta Gómez · Paula Iglesias · Ainhoa Urgoitia · Enrique Rey · Josi Sierra · Benito Ansola
Aurreko urtean Irango emakume zinemagileei eskainitako fokuak izandako harrera bikainaren ondoren, ZINEBIK Berriro. Palestina. izeneko zikloa antolatu zuen 61. ediziorako. Emakume zinemagile palestinarrak zikloak —komisario gisa Reem Shilleh zuela, Sail Ofizialeko Film Laburren Nazioarteko Lehiaketako Nazioarteko Epaimahaiko kidea— edizio honetako ZINEBIren Sari Nagusia Luise Donschen errealizadore alemaniarraren Entire Days Together filmari eman zion. Sariaren laugarren edizioan, Eloísa Solaas zinemagile argentinarraren Las Facultades filmak jaso zuen ZIFF saria, eta epaimahaiaren aipamen berezi bana jaso zituzten Lendita Zeqiraj kosovarraren Aga’s House fikziozko film luzeak eta Jessica Sarah Rinland zinemagile britainiar‑argentinarraren Those That, at a Distance, Resemble Another dokumentalak.
Oraingo honetan hiru Ohorezko Mikeldi sari banatu ziren: Wang Bing errealizadore txinatarrari eta Claire Simon zinemagile frantziarrari, Jaialdiaren Inaugurazio galan; eta, Itxiera galan, Márta Mészarós zuzendariari, nahiz eta bere biloba etorri zen Budapestetik saria jasotzera, Hungariako zinemaren aitzindariaren osasun egoera delikatua zela eta. Beautiful Docs-ek ikusleen arreta bereganatu zuen berriz ere eta, besteak beste, Zhang Yang, Ben Rivers, Barbara Kopple edo Marina de Van-en dokumentalen estreinaldiez gozatu ahal izan zuten.
Horretaz gain, ZINEBIk hainbat saio berezi programatu zituen: Galder Gaztelu-Urrutiaren El Hoyo (2019) filmaren aurrestreinaldia, Efektu Berezi Onenen Goya saria irabazi zuenarena; Iván Argüellok Sergio Ramírez idazlearen inguruan egindako dokumentala, 2017ko Cervantes Saria jaso zuena: Sergio Ramirez. La herencia de Cervantes en Centroamérica (2019); eta UPV/EHUko Ikus-entzunezko Komunikazioko ikasleen lehen promozioei egindako omenaldi dibertigarria, Ganbak zuritzen hasi nintzen. Nire lehenengo film laburra izenekoa.
Pertsonak: Fernando Franco (E) · Nahikari Ipiña (E) · Marcel Jean (E) · Susana S. Rodrigues (E) · Reem Shilleh (E) · Rugilė Barzdžiukaitė (E) · Chiara Marañón (E) · Adrian Martin (E) · Nere Falagan (E) · Amara Mosteiro (E) · Maru Solores (E) · Galder Gaztelu-Urrutia · Antonia San Juan · Ivan Massagué · Zorion Eguileor · Mario Pardo · Pedro Rivero · Carlos Juárez · Aranzazu Calleja · Haritz Zubillaga · Eloísa Solaas · Narges Kahlor · Silvia Navarro Martín · Miguel G. Morales · Lur Olaizola · Josu Venero · Jesús Mari Lazkano · Aitor Arregi · Jose Mari Goenaga · Paula Iglesias · Ana Serna · Lander Ibarretxe · Josu Martínez · Alfredo Marimon · Daniela López · Nayra Sanz · Helena Girón · Samuel Delgado · Catarina Mourão · Ghasideh Golmakani · Sol Prado · Xavier Marrades · Kim Allamand · Marta Porto · Carlota Mojica · Alba Cantero · Débora Vargas · Aurélien Grèzes · Francisca Durán · Camila Kater · Alexe Poukine · Larraitz Zuazo · Iñaki Goirizelaia · Bertha Gaztelumendi · Aitor Eneriz · Borja Crespo · Nacho Vigalondo · Alaitz Arenzana · Maria Ibarretxe
60. urteurrena zela eta, ZINEBIk Maite Leyún artistari eskatu zion Jaialdiaren Mikeldi Sariaren garaikurraren berrirakurketa egitea, ordura arte, XIX. mendearen bigarren erdian Durangon aurkitutako historiaurreko eskultura zoomorfo baten erreplika baitzen. Duela milaka urte sortutako eta orain Bilboko Euskal Museoan ikusgai dagoen iruditik abiatuta, artistaren helburua izan zen "ezagutzen dugun ezer gogora ekartzen ez duen, baina Mikeldia gogorarazten digun forma berri bat sortzea". Hain zuzen ere, edizioko bi Ohorezko Mikeldien irabazleak honako hauek izan ziren: Apichatpong Weerasethakul errealizadore thailandiarra, zeinak saria Jaialdiaren Itxiera galan jaso zuen eta berari eskainitako ziklo bat izan zuen, haren film labur gehienekin osatutakoa; eta Mariano Llinás zuzendari argentinarra, Bilbora etorri zena, La flor Estatuan estreinatzeko, eta Arriaga Antzokian performance bat zuzentzeko, 800 minututik gorako iraupena duen filmaren protagonistekin batera. Beautiful Docs-en Rithy Panh, Frederick Wiseman, Dora García, Werner Herzog eta Margarethe von Trotta-ren azken lanak egon ziren ikusgai, besteak beste.
Gainera, Jaialdiak The Present is Female! zikloa programatu zuen. Focus Iranian Women Filmmakers-ek —komisario gisa Ghasideh Golmakani errealizadore irandarra zuela, Sail Ofizialeko Film Laburren Nazioarteko Lehiaketako Nazioarteko Epaimahaiko kidea— ZINEBIren Sari Nagusia Elena López Rieraren Los que desean film labur dokumentalari eman zion. Sariaren Hirugarren edizioan, ZIFF saria Rugilė Barzdžiukaitė artista lituaniarrarentzat izan zen, Acid Forest filmagatik, eta Andrea Bussmann-en Fausto dokumentalak aipamen berezia jaso zuen.
Bilboko Arte Ederren Museoarekin lankidetzan, eta Guadalupe Echevarría komisario izanik, El Arte del Tiempo bideo zikloa programatu zen, azken hiru hamarkadetan Euskadin egindako 16 ikus‑entzunezko piezaz osatutakoa. Bere 60. edizioan, ZINEBIk Euskadin egindako zinemarekiko konpromisoa berritu zuen, Ohorezko Mikeldi bereziak emanez José Ángel Rebolledo, Anton Merikaetxebarria, Santos Zunzunegui, Alberto López Echevarrieta, Juan Ortuoste, Ramón Barea, Javier Rebollo eta Ernesto del Ríori; azken horrek aurreko urtean utzi zuen Jaialdiaren zuzendaritza, lekukoa Vanesa Fernández Guerrari emanez.
Pertsonak: Concha Barquero (E) · Ghasideh Golmakani (E) · Zsuzsanna Kiràly (E) · Jodie Mack (E) · Carolina Martínez (E) · Eulàlia Iglesias (E) · Agnès Wildenstein (E) · Nele Wohlatz (E) · Ana Hormaetxea (E) · Lara Izagirre (E) · Norma Vila (E) · Elisa Carricajo · Pilar Gamboa · Laura Paredes · Valeria Correa · Elena López Riera · José Antonio Sistiaga · Teresa Sendagorta · Maria Elorza · Iker Maguregi · Richard Sahagún · Bogdan Muresanu · Xiana do Teixeiro · Stefan Bohun · Alessia Chiesa · Jorge López Navarrete · Luise Donschen · Rugilė Barzdžiukaitė · Ana Moreira · Kentaro Kishi · Naoko Ema · Samuel Patthey · Carlos Violadé · Josh Taylor · Mark Olexa · Francesca Scalisi · Delfina Spratt · Alex Puig Ros · Maria Hespanhol · Chen Li · Marta Bayarri · Oriol Ruiz · Caroline Ingvarsson · Sophia Bosch · Ana Nedeljkovic · Nikola Majdak · Margarida Madeira · Linnéa Haviland · Lara Zeidan · José María Avilés · David Pantaleón · Laura Rantanen · Iñigo Cobo · Txuspo Poyo · Blanca Oria
Bigarren edizioan, ZIFF saria jaso zuten Austin Lynch zuzendariak -David Lycnhen semea- eta Matthew Boothek, Gray House filmarengatik. Nazioarteko Epaimahaikideak, gainera, Aipamen Berezia egin zien Ali Soozandeh-k zuzendutako Theran Taboo eta Helena Wittman-ek zuzendutako Drift filmeei. Beautiful Docs sailean Wang Bing, Ai Weiwei, Agnes Varda eta Amos Gitai zuzendarien azken lanak bildu ziren, besteak beste. Ivan Arguello Epaimahaikide nikaraguarraren iraultza sandinistari buruzko film labur dokumentalak proiektatu ziren, baita Silvano Agosti zinemagile italiar beterano eta ZIFFeko epaimahaikidearen lan nabarmenetako batzuk ere. Omenaldiak egin zitzaizkien Los Goliardos antzerki taldeari, Francesc Juan Bilbon finkatutako zinemagile esperimental eivissarrari (hil ondoren) eta Carlos Perez Merinero poeta, nobelagile, gidoigile eta zinemagile madrildarrari (hil ondoren honi ere). Gainera, Bilbao Sinfonía ekoizpen propioaren estreinaldia egin zen, zuzeneko musikaz baliatzen zen ikus-entzunezko esku-hartzea. Aranzazu Calleja eta Alvaro Segoviak interpretatutako lan honek 80ko hamarkadan Juan Ortuoste eta Javier Rebollo zinemagile bilbotarrek Bilbori buruz egindako hiru film labur biltzen zituen. Alberto Iglesias euskal zine-konpositore prestigiotsuak eta Marco Bellocchio zuzendari italiar handiak jaso zituzten Ohorezko Mikeldiak, edizio honetako inaugurazio eta klausura galetan.
David P. Sañudok, Atxurra Taldea kolektiboak, Aitor Gametxok, Iñigo Salaberriak, Koldo Almandozek eta Violeta Trincadok osatu zuten Nazioarteko Lehiaketan euskal ordezkaritza.
Silvano Agosti (J) · Iván Argüello (J) · Aranzazu Calleja (J) · Guadalupe Echevarría (J) · Renata Gąsiorowska (J) · Lola Mayo (J) · Pedro Rivero · Peter Suschitzky (J) · Alejandra Trelles (J) · Joanes Urkixo (J) · Haritz Zubillaga (J) · Koldo Almandoz · Carles Balagué · Pedro Barea · Marco Bellocchio · Davide Cabaleiro · Frank Dolosor · Paulina Gálvez · Óscar Graefenhain · Pedro Guasch · Alberto Iglesias · Julia Irazustabarrena · Javier Maqua · Elbio A. Nielsen · Adrián Orr · David P. Merinero · Alberto Rojo · Álvaro Segovia · Susana Talayero · Violeta Trincado · Gloria Villalba · Helena Wittman
Edizio honetan, opera prima film luzeei eskainitako nazioarteko lehiaketa berria barne hartu zen jaialdiko programazioan, Zinebi First Film izenekoa. Lehenengo edizioan, Nazioarteko Epaimahaiko kide izan ziren Rita Azevedo Gomes portugaldarra, Xenia Rivery gidoigile kubatarra eta Jon Garaño zuzendari euskalduna. Nele Wholatz zinemagile argentinarrak ZIFF saria jaso zuen El futuro perfecto filmarengatik. Beautiful Docs sailean parte hartu zuten, besteak beste, Wang Bing, Sergei Loznitsa, Ulrich Seidl eta Claire Simon zuzendarien azken lanek. Euskal Herriko ikus-entzunezko lan esperimentalei eskainitako Trabajar, luchar, resistir proiektu berriaren testuinguruan, jaialdiaren ekoizpen propioko Nosotras, mujeres de Euskalduna lana estreinatu zen, Larraitz Zuazok zuzendutako film labur dokumentala, 80ko hamarkadan Bilboko ontziolaren itxierak eragindako gatazkan emakumeek egindako borrokari eskainia. Jaialdiko zikloaren baitan, Iñaki Billelabeitiak zuzendutako Las del tiragomas somos todas performance-a eskaini zen. Euskal zine garaikidearen ‘underground’ jatorriei buruzko saio berezi bat eta Alan Griffin Bilbon finkatutako zuzendari australiarraren hil osteko omenaldia ere izan ziren; baita Charlie Mars zinemagile eta musikari frantziarraren irudi eta zuzeneko musika biltzen zituen performance bat ere. Ohorezko Mikeldi sariak Jaime Chavarri zuzendari espainiar beteranoari eta Bahman Ghobadi zinemagile iraniarrari eman zitzaizkien.
Nazioarteko Lehiaketan hauek izan ziren euskal parte-hartzearen ordezkariak: Ivan Sokolov, Las Chicas de Pasaik (Maria Elorza eta Maider Fernandez), Kepa Sojo, Begoña Vicario, Jon Garaño eta Jose Mª Goenaga eta Aitor Gutierrez.
Rita Azevedo Gomes (J) · Pascal Gaigne (J) · Jon Garaño (J) · Virginia García del Pino (J) · Asier Guerricaechevarría (J) · Krini Kafiris (J) · Corina Moldovan · Florea (J) · Gregorio Muro (J) · Andréa Picard (J) · José Luis Rebollo (J) · Xenia Rivery (J) · Koldo Almandoz · Hadas Ben Aroya · Jaime Chávarri · Bahman Ghobadi · Alan Griffin · Charlie Mars · Kirmen Uribe · Begoña Vicario · Norma Vila · Nele Wholatz · Larraitz Zuazo
Zenbait dokumentalgile prestigiotsuen -besteak beste, Rosa von Praunheim, Kent Jones, Philippe Grandrieux, Tsai Ming-Liang, Chantal Akerman, Sergei Loznitsa eta Guy Maddin zuzendarien- azken lanek osatu zuten Beautiful Docs saila, Mauro Herce zuzendari espainiar gaztearekin batera. #zinergentziak proiektuaren bigarren edizioak jaialdiaren ekoizpen propio berri bat aurkezteko testuinguru paregabea ekarri zuen; Distantziak film kolektiboa aurkeztu zuten zenbait euskal zuzendari gaztek (Aitor Gametxo, Cris Ezquerra, Jesus M. Palacio eta Maddi Barber). Jaialdiak diziplina arteko proiektuen aldeko apustua egin zuen beste behin, eta ZELAKO: zinema eta Belako performance-a aurkeztu zuen, Iñaki Billelabeitiaren zuzendaritzapean eta Belako musika talde ezagunarekin lankidetzan. Dar la palabra tomar el gesto zikloa, indarkeriazko gatazken ondoren adiskidetze eta memoria historiko prozesuak aztertzera bideratuta. Bertan parte hartu zuten Susana de Sousa Dias zinemagile portugaldar eta Nazioarteko Epaimahaikideak, eta Javier Codesal zuzendari eta bideo-artista espainiarrak.
Estéticas de la incertidumbre zikloa ere aurkeztu zen, Leslie Thornton zinemagile newyorktarraren lanaren bilduma. Horretaz gain, Sara Vanaght zuzendari esperimental belgikarrari eta Jørgen Leth zuzendari daniar beteranoari eskainitako saio berezi bi eman ziren. Azken hori Bilbora itzuli zen Pelota II dokumentala aurkezteko, urte asko lehenago Euskal Herriko kirol honi buruzko saiakera antropologiko gisa filmatutako Pelota lanaren bigarren zatia. ZINEBIk ekoizpen propioko Bilbao Bizkaia Exterior Día (7 miradas y una ciudad) film luzea egin zuen, oso-osoan Bilbon errodatutako zazpi film laburrek osatutako filma. Haren helburua zen film laburren garrantzia azpimarratzea eta hiria errodatze-kokapen gisa sustatzea. Lan hura sketch-filmen metodo klasikoari jarraiki sortu zen eta gai zein ezaugarri formalez osatutako zazpi fikzio bildu zituen, zine musikaletik hasita egungo komediara bitarte, antzinako zinea eta drama barne. Film labur horien guztien ezaugarri komuna Bilbok eta Bizkaiak azken 30 urteotan izan dituzten eraldaketak irudikatzeko asmoa izan zen. Hala, film labur hauek bildu ziren film luzearen baitan: Pedro Olearen Zonbi Eguna, Javier Rebolloren El amigo imaginario, Enrique Urbizuren Misterio en el parque de Doña Casilda, Mikel Ruedaren Caminan, Luis Mariasen Amatxu Maitea, Imanol Uriberen Parpadeos, eta Sra. Polaroiskaren Los ocho pecados capitales. Edizio honetako hiru Ohorezko Mikeldiak nazioarteko Juan Ruiz Anchia argazki-zuzendari bilbotarrari, Aki Kaurismäki zuzendari finlandiarrari eta, hil ondoren, Aitor Mazo aktore bilbotarrari eman zitzaizkion.
Nazioarteko Lehiaketan euskal zuzendari hauek parte hartu zuten: Isabel Herguera, David P. Sañudo, Ander Parody, Aitor Oñederra, George Todria, Iñigo Salaberria eta Haritz Zubillaga.
José Mª Lara (J) · Florence Miailhe (J) · Mª José Santacreu (J) · Kepa Sojo (J) · Susana de Sousa Días (J) · Iñaki Billelabeitia · Bulegoa z/b · Josetxo Cerdán · Javier Codesal · Cristina Ezquerra · Joseba Gorordo · Mauro Herce · Mikel Insausti · Aki Kaurismäki · Jørgen Leth · Luis Marías · Aitor Mazo · Pedro Olea · Elena Oroz · Ander Parody · Sra. Polaroiska · Javier Rebollo · Mikel Rueda · Juan Ruiz Anchía · Iñigo Salaberria · David P. Sañudo · Leslie Thornton · Enrique Urbizu · Imanol Uribe · Sarah Vanaght
Corneliu Porumboiu (Errumania), Sergei Loznitsa (Ukrania), Ben Rivers, Ben Russel, Frederick Wiseman eta Jonas Mekas (AEB) nazioarteko zinemagile prestigiotsuek beren azken lan dokumentalak aurkeztu zituzten Beautiful Docs lehiaketatik kanpoko sailean. #zinergentziak proiektua inauguratu zen, Euskadiko ikus-entzunezko abangoardia esperimentaleko sorkuntzarako espazioa. Bertan barne hartu zen, jaialdiaren ekoizpen propio gisa, Errautsak film kolektiboaren estreinaldia (Igone Arreitunandia, Maider Fernandez, Mikel Zatarain, Maider Fernandez, Mawatres, hodei Torres eta Marisol Gil). Gainera, jaialdiak zine eta performance-aren arteko fusioaren aldeko apustua egin zuen, eta Sra. Polaroiska kolektiboak, Victor Iriarterekin batera, All about the birds pieza estreinatu zuen. El ciclo Imágenes propias. Conexiones entre la ficción, el documental, la animación y la novela gráfica zikloaren baitan tailer bat burutu zen, Anca Damian animazio arloko zuzendari errumaniarraren eta Begoña Vicario animazio arloko zuzendari euskaldunaren parte-hartzea izan zuena. Gainera, Espainian lehendabiziko aldiz, Jose Celestino Campusano zinemagile argentinar berdingabearen povero zinemari eskainitako zikloa aurkeztu zen, baita Ulrike Ottinger zinemagile alemaniarraren lanari eskainitako saio berezi bat ere. Cecilia Roth aktore argentinarrak eta Hirokazu Koreeda zuzendari japoniar sarituak jaso zituzten edizio honetako Ohorezko Mikeldi sariak.
Nazioarteko Lehiaketan, euskal parte-hartzearen ordezkari izan ziren Lander Camarero, Aitor Gutierrez, Koldo Almandoz, Villa Dolores (Maria Elorza, Maider Fernández eta Aitor Gametxo), Ibon Antuñano, Asier Altuna, Gregorio Muro eta Mikel Muro.
Carles Balagué (J) · Alberto García Ferrer (J) · Mwangi Hutter (J) · Olga Pärn (J) · Jon Sistiaga (J) · Asier Altuna · José Celestino Campusano · Anca Damian · Aitor Gametxo · Kikol Grau · Carla Juárez · Hirokazu Koreeda · Las Chicas de Pasaik · Fermín Muguruza · Ulrike Ottinger · Raul Peña · Cecilia Roth · Sra. Polaroiska · Jorge Tur · Begoña Vicario · José Luis Viloria · Mikel Zatarain
Oscar saria irabazitako Barbara Kopple dokumentalgile iparamerikarra Bilbora itzuli zen Beautiful Docs lehiaketatik kanpoko sailean Running from Crazy lana aurkeztera. Sail berean parte hartu zuten Neus Ballus eta Lois Patiño zinemagile espainiar hasiberriek, baita Walter Fasano eta Luca Guadagnino italiarrek ere, zinemagile italiarraren bizitza eta lanari buruzko Bertolucci on Bertolucci filmarekin. Intérpretes en la buena dirección zikloa programatu zen, nazioarteko zenbait aktorek zuzendari lanetan egindako opera primak jasotzen zituena, besteak beste, Asia Argento italiarrak parte hartuta. Filmar con el router. Crear, difundir y ver cine a través de la Red erakustaldian Oriol Sanchez, David Phelps, Gina Telaroli, Carlos Vermut eta Pierre Leonen lan esperimentalak aurkeztu ziren, besteak beste. Paulino Viota zinemagile espainiarrari omenaldia egin zitzaion, eta bertan parte hartu zuten Victor Ericek. Bestalde, Oliver Laxe zinemagile espainiar saritu gazteak, Nazioarteko Epaimahaikide zenak, Todos vós sodes capitáns aurkeztu zuen, bere lehendabiziko film luzea. Eliane de Latour antropologo eta dokumentalgile frantses handiari eskainitako saio berezi bat ere antolatu zen. Agustin Diaz Yanes eta Manuel Gutierrez Aragon zinemagile espainiar beteranoek jaso zituzten edizio honetako Ohorezko Mikeldi sariak.
Lehiaketan parte hartu zuten Miguel Angel Refoyo, Aritz Moreno, Borja Cobeaga, Izibene Oñederra, Kepa Sojo, Alberto Vazquez, Jesus Pueyo eta Asier Altuna zuzendari euskaldunek.
Pernille Rose Grønkjaer (J) · Salomé Lamas (J) · Oliver Laxe (J) · Itziar Okariz (J) · Marcela Zamora Chamorro (J) · Asia Argento · Borja Cobeaga · Agustín Díaz Yanes · Sabin Egilior · Gonzalo Garciapelayo · Manuel Gutiérrez Aragón · Éliane de Latour · Pierre Léon · Izibene Oñederra · Luis E. Parés · Jesús Pueyo · Pedro Rivero · Oriol Sánchez · Kepa Sojo · Carlos Vermut · Paulino Viot
Edizio honen hasieran bi atal finko berri ezarri ziren programazioaren baitan: alde batetik, Beautiful Docs. Munduko film luze dokumentalaren ikuspegia, lehiaketatik kanpo urterik urte nazioarteko jaialdi prestigiotsuenetan aurkeztutako film luze dokumentalik onenak aurkeztera bideratutakoa. Estreinaldian 16 herrialdetatik etorritako 12 lan aurkeztu ziren. Beste aldetik, Bertoko begiradak. Miradas desde Euskadi, lehiaketatik kanpo Euskadiko film luze berrien erakusketa, dokumentalari arreta berezia eskaintzen ziena. Gilles Grand eta Jean-Pierre Rehm-ek Lyongo Arte Ederren Goi-mailako Eskola Nazionala aurkeztu zuten eta haren azken ekoizpenetako batzuk erakutsi zituzten. Jean-Claude Carriere gidoigile frantsesak bere lanari buruzko topaketa egin zuen publikoarekin, eta Khavn de la Cruz zinemagile filipinar prestigiotsua eta Nazioarteko Epaimahaikidearen azken lana aurkeztu zen. Jaialdiaren LIV. edizio honetako Ohorezko Mikeldiak jaso zituzten Carlos Saurak, Espainiako zine modernoaren fundatzaileetako batek, eta Patrice Chereau aktore eta antzerki, opera zein zine zuzendari ezagunak -Arriaga Antzokian Le grand inquisiteur izeneko bakarrizketa aurkeztu zuenak, Fiodor Dostoievskiren Los hermanos Karamazov lanaren atal batean oinarrituta-.
Unai Garate, Isabel Herguera, Ander Mendia, Carlos Rodriguez, Angel Sandimas, Gentzane Martinez de Osaba, Tucker Davila Wood eta Martin Rosetek osatu zuten euskal parte-hartzea Nazioarteko Lehiaketan.
Lina Alabed (J) · Khavn de la Cruz (J) · Jon Mikel Euba (J) · Alan Griffin (J) · Gracia Querejeta (J) · Jean · Claude Carrière · Patrice Chéreau · Jossie Malis · Ana Murugarren · Pedro Olea · Carlos Saura · Koldo Serra
Edizio honetan Palestina 194. Cine revolucionario palestino (1968-1992) zikloa aurkeztu zen, Mohanad Yaqubi Nazioarteko Epaimahaikideak eta Nick Denesek komisariatua. Harekin lotuta, lehendabizikoz proiektatu ziren Espainian Masao Adachi zinemagile eta iraultzaile japoniar tirabiratsuaren zenbait lan, besteak beste, Philippe Grandrieux frantsesak haren bizitza eta lanari buruz egindako film luze dokumentala. Abierto por reforma. Ficciones tras la muerte del cine zikloa ere programatu zen, gorantz ari ziren zinemagile prestigiotsu bi bertaratuta, Mariano Llinas argentinarra eta Albert Serra espainiarra. Luc Moullet kritikari, teoriko eta zuzendari frantsesak zine garaikidearen ibilbideen gaineko ikuspegiari buruzko irakasbide magistrala eskaini zuen; eta Betzy Bromber, California Institute of the Arts ikastegiko Zine eta Bideo Programako zuzendari eta Nazioarteko Epaimahaiko kideak, arte eta ikus-entzunezkoen ikastegi iparamerikar garrantzitsu haren ibilbide eta etorkizunari buruzko aurkezpena eskaini zuen. Jaialdiak Xabier Elorriaga euskal aktoreari eta Liliana Cavani zinemagile italiar handiari eman zizkien Ohorezko Mikeldi sariak.
Hauek izan ziren Nazioarteko Lehiaketan parte hartu zuten euskal zuzendariak: Roberto San Sebastian, Niko Vazquez eta Eva Mateos, Jose Muniain, Roberto Caston, Galder Gaztelu-Urrutia, Ivan Caso, Javier Etxaniz eta Gregorio Muro, Haritz Zubillaga, Jon Aitz Urrutxi eta Jon Garaño.
Xabier Arakistain (J) · Betzy Bromberg (J) · Pepita Ferrari (J) · Elena Trapé (J) · Mohanad Yaqubi (J) · Masao Adachi · Álvaro Arroba · Zoe Berriatúa · Roberto Castón · Liliana Cavani · Colectivo Los Hijos · Xabier Elorriaga · Judy Irola · Mariano Llinás · Monica Maurer · Luc Moullet · Gregorio Muro · María Ruido / consonni · Albert Serra · Haritz Zubillaga
Edizio honetan, Antonioni maisu italiarraren dokumentalgile lanari buruzko atzera begirako luzea eskaini zen La mirada de Michelangelo. Los documentales de Antonioni izenburupean, haren alargunak, Enrica Fico Antonionik, eta Carlo di Carlo adituak aurkeztuta. Beat Beatitude izeneko zikloa ere programatu zen, Ipar Amerikako beat belaunaldiko kide garrantzitsuenetako batzuek zuzendutako filmei buruzkoa. Testuinguru horretan, Laurie Anderson konpositore eta abeslariak bere lanaren bilduma-kontzertua eskaini zuen. Españoles en París. El exilio español filmado en Francia zikloak Fernando Arrabal dramaturgo eta zuzendariaren presentzia izan zuen. Irina V. Evteeva animazio arloko zinemagilearen atzera begirakoa ere eskaini zen, Carlos Muguiro adituak komisariatua; eta Noe Mendellek, Scottish Film Institute-eko zuzendariak, ikus-entzunezko ikastegi britainiar garrantzitsu horren ibilbidea aurkeztu zuen. ZINEBIk Ohorezko Mikeldi bi eman zituen; bata Luis de Pablo konpositore espainiarrari, eta bestea Nicolas Roeg zuzendari britainiarrari.
Lehiaketan izandako euskal parte-hartzearen ordezkariak honakoak izan ziren: Isabel Herguera, Asier Altuna, Pedro Rivero eta Alberto Vazquez, Tucker Davila Wood, Enrique Garcia eta Ruben Salazar, Miguel Angel Jimenez, Igor G. Piñas, Angel Aldarondo eta Borja Cobeaga.
Ana Cacopardo (J) · Irina V. Evteeva (J) · Luis Marías (J) · Natalia Marín (J) · Emily Wardill (J) · Asier Altuna · Laurie Anderson · Fernando Arrabal · Gorka Bilbao Palacios · Marta Cárdenas · Carlo di Carlo · Borja Cobeaga · Tucker Dávila Wood · Enrica Fico Antonioni · Isabel Herguera · Joaquín Lledó · Noé Mendelle · Carlos Muguiro · Luis de Pablo · Pedro Rivero · Mikel Rueda · León Siminiani · Ian White · Nicolas Roeg
