ZINEBI – Bilboko Dokumentalen eta Film Laburren Nazioarteko Jaialdiak 340 film dokumental, animaziozkoak, fikziozkoak eta esperimentalak ditu 2018tik Euskadiko Filmategian gordeta. Batez ere, 1974an Film Ekoizleen Elkarteen Federazioak (FIAPF) kategoria goreneko Jaialdi izendatu izanari esker, lehiaketan proiektatzeko eta kontserbatzeko filmeen kopiak jasotzen hasi zen. Hortik datoz 1959 —lehiaketaren sorrera urtea— eta 2011 artean —industriak euskarri fotokimikoa alde batera utzi zuen urtea— produzitutako 35mm-ko 176 kopiak eta 16 mm-ko 163 kopiak.
ZINEBIk Elías Querejeta Zine Eskolarekin (EQZE) duen hitzarmenari esker, 2022tik aurrera, Santiago Aguilar buru duen eta Zine Eskolako hainbat promozioetako ikasleek osatzen duten ikerketa-talde batek Filmategiak Donostian dituen instalazioetan utzitako kopia guztiak katalogatu ditu. Gainera, hainbat ikerketa-ildo ireki dira kopia horietatik abiatuta eta Jaialdiaren historiari buruzko artikuluak egin dira, hala nola Aguilarrek 2024an Secuencias aldizkarian sinatutakoa, Zinebi, año uno izenekoa. Horrez gain, honako lan-ildo hauetan sakondu da: materialak Orwo-n kontserbatzea, koloretako prozedura germaniar-ekialdetar bat ZINEBI gordailuan (Aguilarrek, Marta López Lázarok eta Izaro Cuestak sinatutako artikulu batean); Walter Heynowski eta Gerhard Scheumann zinemagile alemaniarrek ekoitzitako filmen funtsa; edo lehiaketa ia hasieratik Iberoamerikara hurbildu izana.
Azken ildo horretan aparteko interesa duten filmak aurkituko ditugu, hala nola duela 30 urte baino gehiago Bilbon saritutako A Norman McLaren, duela gutxi zendu zen Manuel Marzel ikus-entzunezko artista kubatarraren film labur esperimentala; Lourdes Portillok eta Susana Blausteinek elkarrekin zuzendu duten eta Oscar sarietarako izendatu zuten Las Madres de la Plaza de Mayo Oscar dokumentala, edo Lucha Film talde estatubatuarrak sinatutako Comunicado desde Argentina ekoizpena, zeina Lili Massaferro argentinarraren bizitzan zentratzen baita eta ezin izan baitzen Argentinan produzitu, harik eta aurten ZINEBI Gordailuaren kopiaren digitalizazio bat Buenos Airesen aurkeztu zen arte. Hiru izenburu horiek Jaialdian aurkeztuko dira aurten (Marzeli eskainitako saioan, zinemagile kubatarrak zuzendutako beste film labur bat ere egongo da), Archivistas Salvajes taldeak eta Matías Fajn eta Paola Buontempo programatzaile eta ikertzaileek prestatu eta aurkeztutako bi saiotan.
Rubén Corral Giménez
Norman McLarenen zeluloidearen gaineko zuzeneko animazio-tekniketan oinarrituta, film laburrak narratiba abstraktu bat eratzen du zaborretan aurkitutako film puskekin.
Lili Massaferro militanteak lagun estatubatuar bati bidalitako gutun bat off-eko ahotsean eta Argentinako hainbat komunikabideetako artxiboko materiala, Liliren historia pertsonalaren eta bere konpromiso politikoaren laburpen bat egiteko, Argentinaren historia bera ere barne hartuta: peronismoa Evitarekin, bere seme Manoloren heriotza, 70eko hamarkadako mugimendu feminista peronista.
Aspaldi galdutako film baten azken bobinaren ustezko aurkikuntzaren gainean eraikitako fartsa bat.
Argentinako azken diktadura militarrean (1976-1983) atxilotu eta desagertu ziren horien amen, Maiatzeko Plazako Amen lekukotasuna jasotzen duen duen dokumentala.
